vrijdag 20 mei 2011

Schuldig landschap

Na de eerste overnachting in Servië, in het plaatsje Sombor, ging ik de volgende dag de grens over naar Kroatië. 'Schuldig landschap' is een term van de kunstenaar Armando. Landschappen waar verschrikkelijke gebeurtenissen hebben plaatsgevonden blijven daar volkomen onverschillig onder. Alles bloeit en groeit door alsof er niets aan de hand is geweest.
Ik keek naar de mensen die het land bewerkten, de bomen die langs de weg groeiden, de weg alsmaar rechtdoor. Zo gewoon, maar toch was alles bijzonder. Wat hadden deze mensen, bomen, wegen nu bijna 20 jaar geleden gezien, meegemaakt? In de Kroatische onafhankelijkheidsoorlog van begin jaren 90 vonden hier vele gevechten, etnische zuiveringen en zelfs moordpartijen plaats. Servië wilde het gebied bij groot Servië inlijven, Kroatië verzette zich daartegen.
Toch is het landschap niet geheel onverschillig. Nog steeds staan er vele ingestorte boerderijen. Ook in de stadjes zie je veel verlaten huizen. De bewoners zijn lang geleden verjaagd, hun plek is ingenomen door struiken en ondertussen zelfs bomen.

De stad Vukovar is één van de belangrijkste symbolen van de Kroatische onafhankelijkheidsstrijd. Pas nadat het toenmalige Joegoslavisch leger de stad zo goed als volledig in puin had geschoten, gaven de Kroaten op. Voor verdere info zie http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Vukovar en http://en.wikipedia.org/wiki/Vukovar_massacre.

Vukovar centrum en gedenkteken aan de Donau


Het centrum van de stad is een vreemde mengeling van nieuwbouw, herbouwde monumenten en ruïnes vol met kogelinslagen. Ik vermoed dat, naast geldgebrek, het niet willen laten vergeten van het verleden een reden is om volledig herstel niet te haasten.
Het leven gaat wel volop door. Toen ik langs fietste was het toevallig net de laatste schooldag. Terwijl ik lunchte zag ik op de Donau dijk een grote groep middelbare scholieren, dansend, en mee brullend in koor met de laatste Kroatische hitjes.

DE MENSEN
De Kroaten toonden zich bijna nog vriendelijker en behulpzamer dan de Serviërs. Je vraagt je af hoe ze in hemelsnaam die onderlinge oorlogen voor elkaar hebben gekregen.
Ook in Novi Sad (letterlijk Nieuwe Tuin), terug in Servië, niets dan vriendelijkheid. Terwijl wij (in casu de NATO) in 1999 nog al hun bruggen over de Donau kapot hebben gebombardeerd. Belgrado (letterlijk Witte Stad) was toen ook aan de beurt. De enige stad die 5 keer in de 20ste eeuw is gebombardeerd volgens Wikipedia. Maar ook daar geen oud zeer. De Serviërs hunkeren naar contact met de rest van Europa. Tot voor kort moesten ze via ingewikkelde visumprocedures maar afwachten of ze überhaupt de EU mochten bezoeken. Nu is dat voorbij. Iemand die ik erover sprak was er heel blij mee. Voor hun economie hopen ze dat er weer een flinke toeristenstroom op gang zal komen. Ik zou zeggen: Ga nu! Je bent de grote stroom vooruit, vriendelijke gastvrije mensen, mooie landschappen, interessante steden, en alles bijna voor niets. Voor hooguit 15 euro eet je in een prachtig ingericht restaurant, live muziek erbij, heerlijk eten. Voor de precies te controleren prijsvergelijking: Big Mac-menu 3,50 (ik ben speciaal even naar binnen gelopen om dit uit te zoeken).


Huisvesting Roma versus huisvesting Serviërs

Wat bij de overgang van Servië naar Kroatie opviel was het grote verschil in welvaart. Huizen, auto's en vooral kleding. In Kroatië geen trainingspak gezien.De Kroaten gaat het duidelijk veel meer voor de wind. In Servië heb ik een paar keer aan de rand van stadjes een Roma-wijk gezien. Half ingestorte huizen, gaten provisorisch gedicht met plastic, alles plassen en modder, mannen met bouwvakkers decolletés lurken aan een flesje bier of proberen een auto aan de gang te krijgen, overal smoezelige kinderen. Zo stereotiep, het had iets van een filmset. Maar het was echt, de fotogenieke armoede ver voorbij.
Serviërs in het algemeen hebben een nogal vrijmoedige omgang met afval. De steden vallen mee, maar daarbuiten ligt overal van alles en nog wat. Soms lijkt het wel een Derde-wereld land. Hongarije was brandschoon, Kroatië had een heel duidelijk bord aan de grens: 'Gooi geen afval weg'. Waarschijnlijk speciaal voor Servische bezoekers. Ook zie je overal graffiti. Ik ben haast op een leeftijd dat ik me er aan ga ergeren.

HOTELS
Nog wat korte overige berichten.
In Vukovar wilde ik slapen, maar het eerste hotel was dicht, het tweede vol (een congres,) het derde onvindbaar. Ik ging maar verder. De fietsdag nam een beloop zoals ervaren fietsers wel zullen herkennen. Ik had me verrekend in de afstand naar het volgende stadje. Geen 24 maar 34 kilometer verder. De wind was opeens tegen. Vlak langs de Donau werd op en neer door de heuvels. Het begon te regenen. Heerlijk.
In Novi Sad vertelden de receptionisten in de hotels steeds trots dat er in de stad de grootste agrarische beurs van heel oost-Europa gehouden werd. Dus geen kamers vrij. Bij het derde hotel keek ik zo teleurgesteld dat de man maar voor mij ging bellen of er nog ergens iets vrij was. Dat is pas service.
Belgrado spande de kroon qua hotel-problemen. Bleek dat net dit weekend 'Sensation White' hier gehouden wordt. Fijn zo'n Nederlands export produkt. De hele Balkan schijnt hier uit te gaan, volgens de Lonely Planet heeft de stad zelfs het beste uitgaansleven ter wereld. Voor het dance-event zat elk hotel tot de nok toe vol. Maar tourist-information heeft ongeveer een half uur voor me gebeld en uiteindelijk het laatste beschikbare bed in Belgrado gevonden.

Oké, voordat het echt geleuter wordt brei ik er een eind aan. Laatste vermeldenswaardige zaken. Op een bospad een slang tegengekomen. Hij bleef me maar aanstaren, ik denk dat ik hem gehypnotiseerd heb. Toen ik wat naar achter ging verdween hij in de bosjes. Op hetzelfde bospad voor de tweede keer van mijn fiets gedonderd. Aangeklikt rijden is niet altijd ideaal. Ik viel heel zacht, in de blubber, maar mijn zadel was kapot. In Belgrado het duurste zadel in de fietsenwinkel gekocht, 12 euro. Voor de Nederlandse prijs van een beetje zadel heb je hier waarschijnlijk een hele fiets. Ik hoop dat het goed gaat qua achterwerk.

2 opmerkingen:

bob zei

Fuck Vukovar en Novi Shit. Sleep Well en Fiets fijn, Bob

Tineke zei

Hoi Hans, Leuk om je reisverslag te lezen! Als de ict nix meer is kan je altijd reisschrijver worden. Een mooie traditie voortzetten van den doolaard (schrijft bijzonder over joegoslavie trouwens), redmond o'hanlon en bob den uil...
Groeten uit UWV land, Tineke