Mauthausen

Gisteren het voormalige concentratiekamp Mauthausen bezocht. Er waren verschillende tentoonstellingen. Als je het allemaal weer ziet, fotomateriaal, filmpjes, verhalen van overlevenden, de barakken en de executieruimtes, dan was het toch nog weer veel erger dan dat je je in je ergste nachtmerries kan voorstellen. Als het absolute kwaad ooit bestaan heeft dan was het hier, midden in Europa. Midden in de ‘beschaving’. De schaal, de industriële uitvoering, de ideologische onderbouwing, nergens anders is de ontmenselijking zo ver gegaan.

Het Israëlisch/Joods en het Bulgaars monument

Op het complex is een groot terrein vrijgemaakt waar vele landen een eigen monument hebben opgericht. Dat is op heel verschillende manieren gedaan. De toen nog communistische landen kiezen in het algemeen voor grote afmetingen. De teksten gaan over het volk dat geleden heeft. Een paar keer worden er vechtende soldaten verbeeld. Het Nederlandse monument bestaat uit een halfopen stenen gang met aan twee kanten lijsten met namen. Het Italiaanse monument is het meest op het individuele lijden gericht. Op een muur is het een wirwar van gedenkplaatjes in alle maten en vormen. Met persoonlijke teksten, soms foto’s.

Ook al eerder gezien, maar het blijft verbijsterend, de foto’s van relaxende SS-ers. Even bijkomen in het zonnetje na een dag van vernederen, aftuigen en moord. Niets in hun houding laat zien dat ze hun werk niet als de normaalste zaak van de wereld beschouwden. Kan dat zo geweest zijn?.

Het kamp ligt in haast liefelijke Oostenrijkse heuvels. Tegenover de steengroeve waar de meeste gevangen te werk waren gesteld, en soms ter plekke doodgeslagen werden, van uitputting omkwamen, of in de afgrond werden gegooid, liggen een paar boerderijen. Hoe was dat voor de mensen die daar woonden. Gingen ze gewoon door met het land bewerken. Veel keus hadden ze waarschijnlijk niet. Hoe was het voor de overige bewoners van Mauthausen. Nadat de Amerikanen het kamp hadden bevrijd dwongen ze de plaatselijke bevolking te helpen met het begraven van het enorme aantal lijken dat niet meer door de Nazi’s was gecremeerd. Voor ontkenning was in ieder geval geen plaats meer.

Het was een grijze, donkere dag. Gepaster had het niet geweest kunnen zijn. Ik heb een aantal foto's overgezet. Klik hier.

PS: Over een ander kwaad. Als voormalig Pakistan deskundige een regel commentaar. (Als reisbegeleider tot september 2001 een stuk of 10 keer de Karakoram-highway afgereden. Peshawar, Rawalpindi/Islamabad, en bij wijze van toeristisch uitje met gewapende escorte de tribal areas en de grens van Afghanistan bezocht.)
Osama Bin Laden gepakt. Niet in zijn eentje, verscholen in een diepe grot in de tribale gebieden. Nee, hij woonde een uurtje van Islamabad, gezellig met vrouwen en kinderen. Als we met de groep een afslagje eerder op de snelweg hadden genomen dan hadden we er zomaar een interessante excursie bij gehad. Op de foto met Bin. Pakistan, fijn zo'n bondgenoot in de strijd tegen het terrorisme.